Spelen met pedaal is niet gemakkelijk!

Het rechter pedaal op de piano, het sustain pedaal, zorgt ervoor dat de muziek die je op de piano speelt nog mooier klinkt! Tenminste…als je het op de goede manier gebruikt. Het is niet een kwestie van pedaal intrappen en spelen maar. Je moet op precies het juiste moment het pedaal weer loslaten en opnieuw intrappen. Dat vergt best wel wat van je coördinatie vermogen. Soms is het ook mooier om het pedaal met rust te laten. Je moet dus wel goed weten wanneer en hoe je het pedaal moet gebruiken, als je een stuk mooier wilt laten klinken!

Hoe werkt het

Heb je wel eens een akoestische piano aan de binnenkant bekeken? Dat ziet er heel mooi uit! Als je een toets aanslaat, zie je dat het hamertje tegen de snaren (of snaar, bij de lage tonen) aankomt terwijl de demper er juist vanaf gaat. Hierdoor kunnen de snaren trillen en hoor je de toon die ontstaat doordat je de toets aanslaat. Wanneer je het rechter pedaal (rustig) naar beneden trapt met je voet, zie je dat alle dempers van de snaren afgaan. Als je dan wat roept in de piano, hoor je dat de snaren mee gaan trillen. Datzelfde gebeurt als je dan een toets aanslaat: je hoort de snaren van die toets, maar ook andere snaren aan zachtjes meetrillen. Daardoor ontstaat de volle klank. Speel je veel toetsen tegelijk en/of vlak na elkaar, dan wordt het een enorme soep van geluid: niet echt mooi meer!

Wanneer wel en wanneer niet

Of het verstandig is om pedaal te gebruiken en hoeveel je het gebruikt, hangt van een aantal zaken af. De muziekstijl van het stuk bijvoorbeeld. Speel je een romantisch stuk van Chopin, dan gebruik je ongetwijfeld het pedaal. Speel je een fuga van Bach, dan kan je het beter niet gebruiken. Een stuk met veel (gebroken) akkoorden leent zich er goed voor, maar een stuk met veel toonladder figuren erin, wordt er meestal niet mooier door. Het komt ook vaak voor dat je af en toe het pedaal gebruikt. Bijvoorbeeld om een toon of akkoord een mooi accent te geven.

Wisselen

Wanneer je het pedaal in een stuk gaat gebruiken, zal je op tijd moeten “wisselen”. Hiermee wordt bedoeld dat je het pedaal helemaal omhoog laat komen en weer opnieuw intrapt. Dit klinkt gemakkelijker dan het is. Dat komt doordat je het wisselen zo snel mogelijk moet doen, terwijl je gewend bent om met je vingers alles in de maat op een ritme te doen.

Wanneer wisselen

Wisselen doe je altijd wanneer het nieuwe akkoord begint. Je wilt immers niet dat er meerdere akkoorden door elkaar gaan klinken. Om de overgang naar het nieuwe akkoord mooi vloeiend te laten verlopen, wissel je dan zo snel mogelijk nadat je het nieuwe akkoord speelt. De timing is heel belangrijk. Wanneer je handen en voet tegelijk doet, valt er een gat (in het geluid). Doe je het te vroeg, dan klinkt het vorige akkoord door het nieuwe heen. Je moet dus wisselen wanneer je vingers net de bodem van de toetsen hebben bereikt als je het nieuwe akkoord speelt. Dat is best lastig in het begin!

Oefening baart kunst

Deze uitspraak geldt zeker ook weer voor het spelen met pedaal. Maar hoe kun je het het beste oefenen?

Stap 1: zorg dat je de basistechniek beheerst

Speel een toonladder (of boer er ligt een kip in het water) in een heel langzaam tempo. Speel alle tonen Portato; niet heel kort, maar wel los van elkaar. Zonder dat je het pedaal erbij gebruikt moet er steeds een rust tussen de tonen klinken. Dan ga je het pedaal erbij doen. Zet je hiel op de grond en de voorkant van je voet op het pedaal. Je hiel mag niet van de grond afkomen. Zorg dat je niet te dicht bij de piano zit. Dan wordt het moeilijker om je voorvoet omhoog te laten komen. Trap het pedaal in en speel de eerste toon. Laat de toets los. *Speel de volgende toon en zodra de toets de bodem heeft bereikt wissel je pedaal zo snel mogelijk. Laat de toets weer los en herhaal vanaf *
Als je het goed doet klinkt het mooi gebonden zonder dat er 2 tonen door elkaar klinken, terwijl je tussen de tonen de rusten speelt.

Stap 2: studeer het stuk goed in zonder pedaal

Je moet, zeker in het begin, nog veel aandacht aan je pedaal gebruik geven. Als je nog erg moet nadenken over welke noten en met welke vingerzetting je moet spelen, heb je daar nog niet de ruimte voor in je hoofd. Zorg dus dat je het stuk eerst zonder al teveel moeite kunt spelen.

Stap 3: oefen linkerhand met pedaal

Bij de meeste stukken die je (zeker in het begin) met pedaal gaat spelen, geeft de linkerhand het begin van het nieuwe akkoord aan. Oefen eerst de linkerhand partij met het pedaal.

Stap 4: dan met 2 handen + pedaal

Deze laatste stap doe je als stap 3 niet moeilijk meer voor je is.

Digitale piano

Ben je gewend om op een digitale piano te spelen, dan zal je merken dat het op een akoestische piano moeilijker is om met pedaal te spelen. Ten eerste is het pedaal van een digitale piano minder hoog en gaat het minder zwaar. Maar ook het effect is veel minder, waardoor je ook minder goed hoort of je het goed doet. Blijf dus heel kritisch luisteren als je het op een digitale piano oefent!

Gebruik je oren!

Dat is laatste tip die ik je vandaag geef. Onthoud dat het erom gaat dat het met pedaal mooi klinkt! Speel je op een akoestische piano die niet zo goed gestemd meer is, wil je misschien wat vaker wisselen. Speel je een foute noot: wissel! Je wilt niet dat die door blijft klinken. Speel je in een heel erg galmende ruimte, dan doe je ook wat zuiniger met pedaal. Kortom, blijf luisteren en je pedaal gebruik aanpassen voor het mooiste resultaat!