Improviseren op akkoorden

Improviseren: hoe doe je dat?

Toen ik begon met mijn studie aan het Rotterdams Conservatorium, was ik 16 jaar. Ik had altijd alleen maar van bladmuziek gespeeld en nog nooit van mijn leven geïmproviseerd. Nu had ik voor de richting “lichte muziek” gekozen ( Pop, Rock, Jazz, Latin, Fusion met klassiek piano als bijvak) en in die opleiding is het essentieel dat je improviseert. Dat was wel even schrikken! Ik had altijd het idee gehad dat improviseren iets is, waar je van nature goed in bent, of niet! En ik rekende mezelf tot de laatste categorie en al mijn medestudenten hoorden duidelijk bij de eerste; wat voelde ik me een kluns!

3 belangrijke inzichten

Mijn doel (of misschien kan ik beter zeggen: mijn droom) was heel duidelijk: mijn diploma halen en muziekdocent worden. Dat ik niet kon improviseren, was zeker een tegenvaller. Maar als ik iets in mijn hoofd heb, dan laat ik mij er niet zomaar vanaf brengen. Dus zat er maar 1 ding op: ik moest leren improviseren! Het kostte heel veel tijd, energie en doorzettingsvermogen, maar het was het waard. Ik heb leren improviseren en door dit proces heb ik een paar belangrijke inzichten opgedaan:
1. improviseren kun je leren
2. je kunt er beter maar vroeg mee beginnen
3. timing en ritme is het allerbelangrijkste, je hebt niet veel tonen nodig om iets leuks te maken

Methode

Tegenwoordig heb je in de meeste moderne methodes voor piano en keyboard al improvisatie opdrachten, waardoor je als beginner al redelijk snel met improviseren in aanraking komt. Natuurlijk ben je niet verplicht om het te leren, zolang je niet van plan bent om een opleiding te doen waar je het bij nodig hebt. Veel leerlingen vinden het in het begin ook eigenlijk niet leuk om te doen. Toch probeer ik altijd wel om leerlingen met zo’n opdracht aan het improviseren te krijgen. Want of je het leuk vindt, of niet, weet je pas nadat je een serieuze poging hebt gedaan om het te leren.

Weerstand

Dat veel leerlingen improviseren in het begin niet leuk vinden, is heel logisch! De kant en klare liedjes die ze al geleerd hebben, klinken veel leuker dan wat ze zelf in het begin verzinnen. Dat motiveert niet echt om ermee door te gaan. Bovendien is het onwennig, en dat voelt niet fijn. Het is dus belangrijk om, wanneer je pas begint met improviseren, een paar handige tips krijgt waardoor je snel vooruitgaat. Hieronder een paar tips om je op weg te helpen!

Improvisatie over akkoorden

Bij veel populaire muziekstijlen is het gebruikelijk dat je eerst de hele melodie met de akkoorden speelt. Dan komt de improvisatie, en je eindigt weer met de uitgeschreven melodie. De improvisatie kan gespeeld worden over het hele akkoordenschema: je vervangt dan de uitgeschreven melodie door je eigen improvisatie. Maar het komt ook voor dat er maar een paar akkoorden, die ook in het stuk voorkomen, steeds afgewisseld worden en dat je daar dan je improvisatie bij maakt. Deze laatste optie is het beste om mee te beginnen. Bij voorkeur met maar 2 akkoorden die per maat afgewisseld worden. Het is belangrijk dat je die akkoorden goed beheerst en blindelings kunt spelen, voordat je gaat proberen om te improviseren.

Zo simpel mogelijk

Kies vervolgens 1 of 2 (niet meer!) tonen uit die goed klinken bij beide akkoorden. Je kunt beter weinig tonen gebruiken en die in verschillende ritmische variaties spelen, dan veel tonen in een eentonig ritme. Probeer daarom verschillende ritmes te spelen met die 2 tonen terwijl je de akkoorden in de maat blijft spelen. Blijf dit oefenen totdat je merkt dat het je goed lukt om dit vol te houden. Vervolgens kun je er steeds 1 toon bij kiezen en het zo opbouwen.

Begeleiding

Het helpt enorm als je begeleiding goed klinkt. Dat inspireert je om iets leuks te bedenken. Speel je keyboard, dan kun je verschillende stijlen uitproberen om te kijken wat dat voor effect heeft op je improvisatie. Speel je piano, dan kan je misschien iets opnemen en dan met de opname meespelen. Of misschien ken je iemand die met je samen wil spelen. In een bandje om de beurt improviseren, is ideaal om te oefenen!

Verwacht geen wonderen

Alle begin is moeilijk, zeggen ze weleens. Dat geldt ook voor improviseren. Wees niet ontevreden als je de eerste tijd nog geen waanzinnig mooie improvisaties kunt maken. Bedenk dat jouw improvisatie goed is zoals die is. Fouten maken kan je niet, want jij bepaalt hoe jouw improvisatie klinkt en niemand anders. Als je vol blijft houden, zal je merken dat je er steeds meer lol in gaat krijgen omdat het steeds beter gaat klinken.

De melodie kan je helpen

Om weer wat nieuwe inspiratie op te doen voor je improvisatie, kan je de originele melodie gebruiken. Natuurlijk is het geen improvisatie meer als je de melodie naspeelt. Maar je kunt wel kijken welke noten er in de melodie staan, en die gebruiken. Of juist stukjes ritme gebruiken op andere tonen dan het origineel. Probeer eens hoe het klinkt als je stukjes van de melodie achterstevoren speelt, of alle tonen verdubbelt. Wie weet doe je zo weer nieuwe ideeën op!

De tips voor beginners in een notendop:

1. begin zo eenvoudig mogelijk, met 2 akkoorden en 2 tonen voor je improvisatie
2. door de 2 tonen in een leuk ritme te spelen, krijg je al een leuk resultaat. Ritme is heel belangrijk!
3. laat je inspireren door een leuke begeleiding
4. blijf nieuwe dingen proberen en onthoud dat je geen fouten kan maken. Schaam je niet voor wat je verzint! Alleen door het te doen word je steeds beter!
5. gebruik de originele melodie voor inspiratie

Veel studeerplezier!