“À vue” spelen, wat is dat precies en hoe doe je dat?

Een muziekstuk van bladmuziek spelen, wat je nog niet eerder gezien hebt. Dat is kort gezegd wat à vue spelen betekent. “Wat lijkt me dat heerlijk!” hoor ik regelmatig van leerlingen, “Je krijgt een stuk voor je neus en je speelt het gewoon! Hoe doe je dat toch?”

Vaardigheid

À vue spelen, in het Engels: “sight reading”, is van bladmuziek spelen terwijl je het voor het eerst ziet. Dat is zeker te leren (ik heb het ook geleerd, en echt hoor, zo bijzonder getalenteerd ben ik niet), het is een vaardigheid. Dat kost tijd en oefening, maar het belangrijkste is dat je eraan werkt op de juiste manier. Je kan natuurlijk elke dag een nieuw stuk van blad spelen. Dan zal je er uiteindelijk zeker beter in worden. Maar dat is niet de snelste en slimste manier.

Kennis

Hoe meer je weet over muziektheorie, hoe gemakkelijker het is. Als je weet wat de toonsoort is van het stuk, weet je welk noten je kunt verwachten. Als je weet hoe de opbouw is van het stuk, weet je waar de herhalingen zitten. Heb je je verdiept in intervallen en akkoorden, dan kun je die snel herkennen. Het is niet zo dat als je de theorie weet, dat je het dan ook automatisch kunt spelen, maar het helpt wel heel veel!

Globaal bekijken

Voordat je gaat spelen, moet je het stuk altijd eerst globaal bekijken om een idee te krijgen hoe het stuk gespeeld moet worden: 

-Wat is de maatsoort

-Wat is de toonsoort

-Blijven die 2 het hele stuk door hetzelfde?

-Hoe is het stuk opgebouwd? Zijn er herhalingen, of variaties?

-Wat valt er nog meer op? Denk aan ritmische structuren, begeleidingspatronen die terugkeren, akkoorden, melodische loopjes 

Enz.

Snelheid

Om à vue te kunnen spelen moet je snel de noten kunnen lezen. Waar haal je die snelheid vandaan? Hoe meer je weet wat je kunt verwachten, hoe sneller je kunt lezen. Daarom is het ook zo belangrijk dat je eerst globaal naar het stuk kijkt. Maar ook tijdens het spelen is het belangrijk om grotere stukken in 1 keer te lezen. Als je een loopje omhoog ziet van 5 noten, beginnend op de G, en je herkent dat het een stukje toonladder is, hoef je niet noot voor noot te lezen. Als ik dat speel, denk ik niet aan de afzonderlijke noten. En kan ik, terwijl ik dat speel, al kijken wat daarna komt!

Met 2 handen

Het lezen van 2 notenbalken tegelijkertijd, maakt het à vue spelen op piano extra moeilijk. Zoals ik al zo vaak verteld heb, is een mens niet gemaakt om te multitasking. Dus is het belangrijk om te kijken welke notenbalk de meeste aandacht nodig heeft. Hoewel de meeste leerlingen meer moeite hebben met de noten op de onderste notenbalk met de F-sleutel, is het vaak zo dat juist die de minste aandacht nodig heeft. Het hangt uiteraard wel van de soort muziek af, maar het komt veel voor dat de linkerhand de begeleidende partij speelt. Die bestaat vaak uit akkoorden die op een bepaalde manier gespeeld worden. Door de akkoorden, en hoe die steeds gespeeld moeten worden, te herkennen hoef je minder intensief naar die notenbalk te kijken.    

Noten lezen

Zoals je ziet, heeft het snel van bladmuziek kunnen spelen niet alleen maar te maken met goed noten kunnen lezen. Al blijft dit natuurlijk wel belangrijk. Het hebben van inzicht in het stuk is, mijns inziens, nog belangrijker. Snel zien wat er gaat gebeuren, door patronen te herkennen, en door snel te zien wanneer er van dat patroon wordt afgeweken.  

Gevoel

Dan heb je nog de andere kant van het verhaal: het uitvoeren van wat je in de bladmuziek leest. Hiervoor is het belangrijk dat je voor een groot deel op je gevoel de juiste toetsen kunt vinden. Door het spelen van toonladders en drieklanken zoveel mogelijk op je gevoel te doen, kun je dit trainen. En ook natuurlijk de muziekstukken die je speelt. Doe het eens met je ogen dicht: hoe ver kom je dan? Je zou jezelf nog weleens kunnen verrassen: je kan vaak meer dan je denkt!

Zwakke plek

Belangrijk bij het leren van welke vaardigheid dan ook, is voor jezelf nagaan wat er gebeurt als het niet lukt. Waardoor ga je de fout in? Aan welke hand ligt het? Vergis je je in de noten, zie je de logica van het stukje niet, of doen je vingers niet wat jij wilt? Pas als je weet waar het door komt, kun je er actie op ondernemen om het te verbeteren.

Niveau

Als je het à vue spelen wilt gaan oefenen, bedenk dan wel dat je het moet gaan oefenen met stukjes die iets minder moeilijk zijn dan waar je normaal op studeert. Je kunt niet van jezelf gaan verlangen dat je stukken op die manier kan gaan spelen die je technisch nog niet aankan of die bijvoorbeeld ritmisch heel ingewikkeld zijn. Probeer het eens met het boek waar je een jaar geleden mee bezig was, of iets van dat niveau. Het liefst met stukken die je nog nooit gespeeld hebt.

Veel plezier!